Abeisa 2021 kum Beeng kingah zah sangin, 2022 kumin (13%) percentage khang zaw / tamzaw in kiciamteh hi. Zawn luatna, kikawmna leh kizopna lampi haksat luatna, daihna leh lungmuanna om lohna, sum leh pai zonna ah haksatna cihte’ hangin Beng ciinna / nasepna khang semsem sak hi. Chin State (Zogam) ah Tonzang khuapi huam sung khuaneu 90 val a omna sung pan Gelmual, Lungtak, Phaitu, Salzang, Mualpi, Anlun, Senam, Khuangkhan, Singpial, Hiangzang, Balbil, Siallup, Sihpak, Hangken, Mawngzang leh Khamzang khuate pan kipan khua 30 ah abeisa 2022 kum sungin Beng (Opium) nasiatak kiciing / kisem cih thu Radio Free Asia (RFA) in pulak khia uh hi.

Hih Beng (Opium) cinna ah mimal khatin Acre 3 pan 30 ciang cing zo uh a, 2022 kum sungin Acre tul tampi kibehlap in, Acre 1 ah beng tawi 3 piang thei ci hi. Tua banah 2022 kum sung mahin Beng asial / ahing tawi 1, ciangin MMK – 2,000,000 man a, India gamah Beng nasemte in lophual dongah pai-in suaktatak lei ziahziah uh ci-in RFA in pulak khia hi. Abeisa 2021 kum sangin Beng tam man zaw ahih manin, 2023 kum ciangin Beng cinna lo / leitang tampi kibehlap / nasem tam semsem ci hi.

Tonzang khuapi huam sungah Beng nam 2 kicing / kituh hi. Beng pal (tung baih) te August kha sungin kicing /kisuan a, December kha-in a tui / a nai kila ta hi. Beng sang (zekai) namte pen September kha sungin kicing /kisuan in January kha bei kuan lamah kila leuleu ci hi. Tu laitak Tonzang khuapi huam ah Beng cinna / lokhawhna tawh kisai Kumpi thuneite akipan mipi kipawlna tuamtuam te’n kikham/ kidalzo nawnlo ci hi. Tonzang khuapi huam sung pen Chinland Defense Force (CDF-Tonzang) banah Zomi Revolutionary Army (Eastern Command) te gamtatna leh phualsatna mun leh gam ahi hi.

Nuntak hamsatna hangin mipite in hih bangin Beng cinna leh nasepna a neih uh pen a lamdang thu hi nawnlo in kingaihsun ta hi. Ahih zongin Chin State ah Beng cinna hong tam semsem mawk pen khaktan zawh ding kitangsam pha mahmah ahi hi. Lo gam mun khat pan mun khat kisuan kawikawi ahih manin, lo khawhna anei Khamtung gam leitang tungah beng cinna a kiam semsem nading ahun lapin khaktanna leh dal kholhna bawl ding kisam mahmah bek tham loin, tu mahmah akipan sepkhiat pah ding kisam lua hi.

Chin State sung mun leh mual 70% percent kim bang ukcip zo ta ung a ci CNA/CNF leh Chinland Defense Force te in hih beng Cinna leh sepnate dal zawh khaktan zawh nading leh Tonzang khuapi huam bek tham loin, mundang leidang ah a kilawhloh nading geelna kician neih zawh ding kitangsam pha mahmah hi. Bang hang hiam cih leh Chin State leitang tungah lokhawh cih simloh adang piang zolo in, sum muh sumzuakna leh a meet ngah theihna ding nasep hoih mahmah khat ahi Beng cinna pen Chin State buppi ah akilawh / kizelh lohna ding amanlang thei penpen in suksiat / khaktan ding ngaihsut hun lua ta hi.

Sum leh pai ngah nading vaihawmna I neih zawh kei leh Chin State sung Beng cinna pen Tonzang khuapi huam pan kipan hong kilawh semsem kha ding hi. Acre khatah beng sial /a hing tawi 3, MMK- 6,000,000 kingah thei cih himawk ahih manin, kuama ciatin a iplah huai mahmah ding himah hi. Gal leh sa vai, zawn luatna, nasep kician neih zawhlohnate hang, sum lut neihlohna hang, Kizop kikawmna lampi haksatna cihte hangin India gam leh Bangladesh gamte-ah Khamtheih zatui (vankham) zuaknate in, mi tampi lungsim hong zogawp semsem thei lai ding hi.

Tua ahih manin, tukum 2023 kum sung teitei in hih Tonzang khuapi huam Beng Cinna / lokhawhna pen akibehlap semsem lohna dingin Zomi (Chin) Christian kipawlna (Christian Organization), minam kipawlna (Community Organization) te leh Kumpite ahilo (NGO) te kipan minam buppi i vaipuak ahi hi. Beng tawh kipawl guihtheih khamtheih nasep khiatna cihte in minam min dai sak bek tham loin, siatna buaina khangsak semsem in, adiakdiak in khangnote sungah guihtheih khamtheih zatna kibehlap semsem ahih manin mai lam minam sungah lungzin huai mahmah ta hi. Abeisa 2022 kum pan UNDOC in ” Myanmar Opium Survey 2022” cih min tawh thusuah aneihna-ah Chin State sungah Beng kilimcin mahmah ahihna uh pulakkhiatna nei uh hi.

Hits: 11

Byadmin

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *